Voor Agora.Brussels zijn gemengde overlegcommissies, waarbij parlementsleden en gelote burgers samenkomen over een specifiek thema, een eerste stap naar inclusievere politiek. Deze overlegcommissies geven Brusselaars een stem in het debat, maar nog geen zeggenschap. Daarom blijft Agora pleiten voor bindende burgerparticipatie op elk bestuursniveau.
Kritische steun
Het Brussels Hoofdstedelijk Parlement (BHP) en het Parlement francophone bruxellois (PFB) zijn de eerste assemblees ter wereld die gelote burgers en parlementsleden structureel samenbrachten. Sinds 2019 werden er zes overlegcommissies georganiseerd, gewijd aan de volgende thema’s: de uitrol van 5G in Brussel (BHP), dakloosheid (BHP), de rol van burgers in crisisbeheer (PFB), alternerend leren (PFB), biodiversiteit in de stad (BHP) en geluidshinder in de stedelijke omgeving (BHP). Die commissies vonden plaats in het weekend, zonder dat daar een (burger)verlof tegenover stond. Voor de representatieve democratie zijn overlegcommissies al een grote stap. Het is immers meer open-deuren-politiek dan achter-gesloten-deuren politiek: ze zetten hun interne organen open voor alle Brusselaars. Om het vertrouwen van burgers in de politiek te herstellen moeten er volgens Agora.Brussels echter grotere stappen worden genomen.
De overlegcommissies geven Brusselaars een stem in het debat, maar nog geen zeggenschap.
Sinds het begin van de legislatuur heeft Agora het ontstaan van de overlegcommissies gesteund. Het installeren van een permanente input van uitgelote burgers op de politieke besluitvorming sluit immers nauw aan bij de bestaansreden van Agora.Brussels. De overlegcommissies geven Brusselaars een stem in het debat, maar nog geen zeggenschap. Het Brussels Parlement koos voor een gemengde samenstelling met uitgelote Brusselaars én verkozen parlementsleden. Dit bijzonder model moet haar meerwaarde nog bewijzen tegenover burgerpanels zonder parlementsleden.
Burgers kunnen niet zelf op tafel brengen waarover overlegd moet worden.
Om onze democratie echt om te vormen tot een inclusieve en gelijkwaardige dialoog, dan zijn overlegcommissies maar een begin. De agenda (thema, eventuele herformulering) van de overlegcommissies wordt immers nog steeds door verkozen politici bepaald. Burgers kunnen dus niet zelf op tafel brengen waarover overlegd moet worden. Hetzelfde geldt voor de keuze van de referentiepersonen die de deelnemers over het onderwerp moeten informeren. De uiteindelijke resultaten zijn slechts aanbevelingen, waarbij de stem van de burgers niet eens een doorslaggevend effect heeft. Ten slotte is de toe-eigening en opvolging van deze aanbevelingen te beperkt.
De energie die parlementairen erin steken hangt sterk af van het belang dat haar, zijn of hun partij hecht aan bepaalde burgervoorstellen.
De Brusselse overlegcommissies bestaan voor 3/4 uit gelote burgers en 1/4 parlementairen. Dit politiek toezicht zou ervoor kunnen zorgen voor een betere opvolging van de voorstellen, maar die is jammer genoeg partijdig en dus bevooroordeeld. De energie die parlementairen erin steken hangt sterk af van het belang dat haar, zijn of hun partij hecht aan bepaalde burgervoorstellen. Voorstellen die niet in hun kraam passen, worden dus vaak genegeerd.
Werk aan de winkel
Het gekozen model moet winnen aan autonomie door politieke inmenging te verminderen. De kwaliteit van het overleg moet continu verbeterd worden, waarbij de aanwezigheid van de parlementsleden in vraag mag worden gesteld. Het belangrijkst is echter een hogere impact door een betere opvolging te voorzien.
Agora.Brussels deed hiertoe acht voorstellen, die helaas niet weerhouden werden in de evaluatie van de overlegcommissies en de bijhorende reglementswijziging.
Een permanente burgerraad. Zoals bij de burgerdialoog in Ostbelgien moet een orgaan van ex-deelnemers het onderwerp van de overlegcommissies en de eventuele herformulering bepalen. Die zijn ook bevoegd voor de evaluatie van het overleg en de opvolging van de aanbevelingen.
Meer politieke pedagogie. De uitgelote Brusselaars die deelnemen aan de politieke werkzaamheden, moeten meer informatie krijgen over de context. In het bijzonder moet de positie van elke partij tegenover de centrale vraagstelling duidelijker zijn.
Omkadering van de parlementsleden. Als het model gemengd blijft (burgers + parlementsleden), moet de rol van de parlementsleden (expert, mening delen, …) duidelijker worden in elke stap van het proces. We stellen ook voor de overlegfase te organiseren enkel tussen gelote Brusselaars, zonder parlementsleden.
Factcheckers bij discussietafels. Zij zijn experts in de materie en kunnen deelnemers informeren over de bevoegdheden, de bestaande regelgeving of op feitenkwesties antwoorden. Als de parlementsleden dit doen, is de informatie te vaak gekleurd.
Deelname van kleine fracties. Niet elke politieke partij (fractie) is vertegenwoordigd in elke commissie. Agora stelt voor dat elke partij kan deelnemen zodat ook de stem van kleine partijen wordt gehoord in de overlegcommissies.
Stemming door uitgelote Brusselaars. Vandaag hebben burgers enkel een symbolische stem. Agora stelt voor dat het Brussels Parlement een moedig gebaar maakt dat blijkt van vertrouwen in haar burgers, en uitgelote Brusselaars hetzelfde stemrecht geeft als parlementsleden.
Betere communicatie. Om Brusselaars meer te betrekken moeten de overlegcommissies zichtbaarder worden. Vooral de beleidsrealisaties die op hun aanbevelingen gebaseerd zijn kunnen daartoe dienen, maar evenzeer een openbare oproep om voorstellen in te dienen voor onderwerpen voor overlegcommissies.
Wetgevende opvolging. Opdat de overlegcommissies een werkelijke impact zouden hebben op het beleid, stellen we voor dat het Parlement elke aanbeveling omzet in een wetgevende tekst die ter stemming wordt voorgelegd.
Stappen naar democratie
Voor Agora.Brussels zijn de overlegcommissies een belangrijke eerste - maar kleine - stap naar een politiek besluitvormingssysteem dat een inclusieve en gelijkwaardige dialoog is. Hierin moet veel verder worden gegaan en bovenstaande suggesties kunnen het systeem sterk verbeteren.
Er moet een permanent uitgelote burgerassemblee komen, die op eigen initiatief beleid kan maken dat even dwingend is als dat van het parlement
Op termijn moet er echter een permanent uitgelote burgerassemblee komen, naast het bestaande verkozen Parlement. Deze assemblee moet op eigen initiatief beleid kunnen maken dat even dwingend is als dat van het Parlement. Haar samenstelling gebeurt door loting van burgercommissies die samen de burgerassemblee vormen. Apart uitgelote organen bepalen de agenda, controleren de werkzaamheden en omkaderen het geheel.
📝 Ontdek hier alle interventies tijdens het colloquium.
📺 Het volledige colloquium kun je hier bekijken.
📢 Meer informatie over participatie sinds 2019 vind je in deze blogpost.
Deze tekst is een herwerking van een nota die werd ingediend naar aanleiding van het Colloquium ‘Overlegcommissies: democratische innovatie op zijn Brussels’ dat plaatsvond op 8 februari 2024. De oorspronkelijke versie kun je hier downloaden:
Comments